គម្រោងពន្លឿនការអនុវត្ដកិច្ចព្រមព្រៀង ស្ដីពីពាណិជ្ជកម្ម និងការឆ្លងកាត់ព្រំដែន (P53-S1)
គម្រោងនេះមានគោលបំណងពន្លឿនការចរចា និងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងការឆ្លងកាត់ព្រំដែន ដើម្បីកាត់បន្ថយរបាំងពាណិជ្ជកម្ម (Lower Trade Barriers) និងបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗនៅច្រកទ្វារព្រំដែន ក្នុងការបង្កើនសកម្មភាពវិស័យភ័ស្តុភារកម្មនៅក្នុងតំបន់ (Logistics movements) និងពង្រឹងទីផ្សារប្រកួតប្រជែងរបស់កម្ពុជា។
អគ្គនាយកដ្ឋានដឹកជញ្ជូនផ្លូវគោក គឺជាអង្គភាពមួយក្នុងចំណោមអង្គភាពពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត ដែលចូលរួមក្នុងការអនុវត្តគម្រោងនេះ ដែលផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរួមមាន៖ (១) ទំនិញមានតម្លៃថោកជាងមុន ដែលអ្នកប្រើប្រាស់អាចទទួលយកបាន តាមរយៈកម្មវិធីកាត់បន្ថយ/ លុបបំបាត់ពន្ធគយ, (២) បង្កើនការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារសម្រាប់ការនាំចូល និងការផ្តល់ទីផ្សាររួម អាស៊ាន ជាមួយនឹងការបែងចែកការប្រើប្រាស់ធនធានកាន់តែប្រសើរ, (៣) រំហូរពាណិជ្ជកម្មមានការបើកចំហ និងតម្លាភាពជាមួយនឹងនីតិវិធីពាណិជ្ជកម្មស្តង់ដារអន្តរជាតិ តាមរយៈការកាត់បន្ថយ/លុបបំបាត់ពន្ធគយ, (៤) ជម្រើសដឹកជញ្ជូនដែលមានតម្លៃថោក និងលឿនជាងមុន ដែលអនុញ្ញាតឱ្យវិស័យឯកជនប្រើប្រាស់យានជំនិះដឹកជញ្ជូនមានប្រសិទ្ធភាព, និង (៥) ការការពារផ្នែកច្បាប់ នឹងត្រូវផ្តល់ជូនប្រតិបត្តិករដឹកជញ្ជូនពហុមធ្យោបាយ ជាមួយនឹងបទបញ្ជាដែលមានស្រាប់។ សមាសធាតុសំខាន់ៗនៃគម្រោងរួមមាន៖ (១) ការអនុវត្តតារាងពន្ធគយសូន្យនៅក្នុងអាស៊ាន (២) ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងអស់របស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) និង (៣) ការចរចាបន្ថែមលើ CBTA, កិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគី និង AFAFGIT និង AFAMT។
នៅក្នុងសមាសធាតុសំខាន់ៗចំនួន៣ ខាងលើនេះ ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ជាស្ថាប័នដែលបានចូលរួមអនុវត្តនៅក្នុងសមាសធាតុទី៣ តែប៉ុណ្ណោះ។
ក.កិច្ចព្រមព្រៀងក្របខ័ណ្ឌអាស៊ាន សម្រាប់សម្របសម្រួលការដឹកជញ្ជូនទំនិញឆ្លងកាត់ (ASEAN Framework Agreement on the Facilitation of Goods in Transit - AFAFGIT)៖
- ARISE Plus បន្តជួយដល់ស្ថាប័នគយនៃបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន ដើម្បីរៀបចំប្រព័ន្ធឆ្លងកាត់គយអាស៊ាន (ASEAN Customs Transit System - ACTS) និងបានសម្ពោធនៅថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ដាក់ឱ្យដំណើរការប្រព័ន្ធគយនេះ ក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភពីសហគមន៍អឺរ៉ុប
- បណ្ដាប្រទេសដែលស្ម័គ្រចិត្តក្នុងការអនុវត្ត ACTS នេះ អាចនឹងផ្ដល់លិខិតអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនរបស់ប្រទេសនីមួយៗរហូតដល់ ៥០០គ្រឿង។ ប្រទេសកម្ពុជាបានត្រៀមខ្លួនក្នុងការផ្តល់នូវលិខិតអនុញ្ញាតនេះរួចរាល់ហើយ
- តាមនីតិវិធី អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា នឹងត្រូវផ្ដល់បញ្ជីប្រតិបត្តិករបញ្ចូនទំនិញ (Principal) ជាមួយនឹងការជ្រើសរើសប្រតិបត្តិករដឹកជញ្ជូនមកក្រសួងសាធារណការ និង ដឹកជញ្ជូន ដើម្បីអាចចុះបញ្ជីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបាន។ ក្រសួងបានទទួលបញ្ជីឈ្មោះ ប្រតិបត្តិករបញ្ជូនទំនិញ (Principal) ពីអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និង រដ្ឋាករកម្ពុជារួចហើយ និងបានផ្ញើលិខិតឱ្យបញ្ជូនប្រតិបត្តិករដឹកជញ្ជូនរបស់ខ្លួន មកចុះបញ្ជីដើម្បីយកលិខិតអនុញ្ញាតឆ្លងដែន តែមិនទាន់មានក្រុមហ៊ុនមកចុះបញ្ជីនៅឡើយ។
ខ. កិច្ចព្រមព្រៀងក្របខ័ណ្ឌអាស៊ានស្តីពីការដឹកជញ្ជូនដោយពហុរូបភាព (ASEAN Framework Agreement on Multimodal Transport - AFAMT)
- កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ មានគោលបំណងសម្របសម្រួលការដឹកជញ្ជូនទំនិញ ដែលធ្វើឡើងតាមមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនលើសពីមួយប្រភេទ ដូចជា តាមរថយន្ត បន្តទៅរថភ្លើង បន្តទៅកប៉ាល់ ក្រោមកិច្ចសន្យារួមតែមួយ និងប្រតិបត្តិករទទួលខុសត្រូវតែមួយ
- ARISE Plus កំពុងជួយពិនិត្យច្បាប់ បទដ្ឋានគតិយុត្តនៃបណ្តាប្រទេសនីមួយៗ ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ យ៉ាងយូរឆ្នាំ២០២២ តាមផែនការកំណត់ក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រដឹកជញ្ជូនអាស៊ាន (Kuala Lumpur Transport Strategic Plan, 2025)។
គម្រោងនេះ ក៏មានជួបនូវបញ្ហាប្រឈម រួមមាន៖
- បញ្ហាជំងឺកូវីដ-១៩ បានរារាំងដល់ការពន្លឿនការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងដឹកជញ្ជូននានា ដោយយន្តការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលត្រូវបានដាក់ចេញ
- ប្រព័ន្ធ ASEAN Customs Transit System (ACTS) ត្រូវបានរៀបចំឡើង និងត្រូវបានអនុវត្តដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង ASEAN Framework Agreement on the Facilitation of Goods In Transit (AFAFGIT) ប៉ុន្តែត្រូវជួបប្រទះបញ្ហាមួយចំនួន ជាពិសេសខ្វះការចូលរួមពីសំណាក់វិស័យឯកជន
- មិនទាន់មានលិខិតបទដ្ឋាន សម្រាប់អនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង AFAMT។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ ក្រុមការងារក៏បានស្នើនូវដំណោះស្រាយមួយចំនួនរួមមាន៖
- កិច្ចពិភាក្សានានាត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីពន្លឿនការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងដឹកជញ្ជូន និងសម្របសម្រួលដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធសម្រាប់ការអនុវត្ត
- ក្រុមការងារ ARISE Plus បានកំពុងសហការជាមួយលេខាធិការដ្ឋានអាស៊ាន ក្នុងការទាក់ទាញវិស័យឯកជនឱ្យប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធ ACTS
- យន្តការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង AFAMT ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយ ARISE Plus ដែលនឹងគាំទ្រប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរៀបចំលិខិតបទដ្ឋានចាំបាច់នានា ដើម្បីពន្លឿនការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ (ARISE Plus បានកំពុងជួយពិនិត្យច្បាប់បទដ្ឋានគតិយុត្តនៃបណ្តាប្រទេស នីមួយៗ ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រឹមឆ្នាំ២០២២ តាមផែនការកំណត់ក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្រ្តដឹកជញ្ជូនអាស៊ាន (Kuala Lumpur Transport Strategic Plan, 2025)។